بلاگ شخصی امین

اینجاییم که باهم یاد بگیریم

8 October 2025

قسمت هفتم آموزش لینوکس - Stream Filters

by amin Ghorbani

استریم‌های متنی در لینوکس در خط فرمان

خب تو پست قبلی یه شبیه سازی از حملات لینوکس کردیم که لزوم یادگیری لینوکس رو کمی درک کنیم. در این پست قصد داریم استریم‌های متنی لینوکس رو یاد بگیریم.

ابتدای این پست بنا رو میذاریم که شما تازه دارید با لینوکس آشنا میشوید و نیاز دارید یکم دستورات ساده لینوکس رو یاد بگیرید تا بعد یکم عمیق‌تر بشیم روش. دستور cat رو به احتمال خیلی زیاد میشناسید شما زمانی که میخواهید محتوای یک فایل رو بخونید میتونید از این دستور استفاده کنید.

cat file.txt

دستور بعدی less هست، این دستور همون کار cat رو میکنه اما برای فایل های بزرگ که با cat درست نمیشه خوندشون مثلا فرض کنید من میخوام لاگ های سیستم رو بخونم، اینجا اگر cat کنم حجم زیادی متن خونده و نمایش داده میشه. شما با دستور less میتونید این فایل رو صفحه صفحه بخونید و با دکمه ها page down و page up هم به صفحات بعد و قبل بروید و با دکمه q از آن خارج شوید

less boot.log-20250415

اما خب این دو دستور هردوتاشون برای فایل های متنی بود. فرض کنید من یه فایل باینری رو میخوام بخونم اونجا از دستور od استفاده میکنم.

od cat

اینجا به شما octal یعنی در مبنای 8 فایل رو نشون میده خروجی od

شکل بالا خروجی دستور od است که ستون زرد رنگ در حقیقت آدرس‌های باینری و هر سطر مقابلش مقدار داخلش رو به ما نمایش میدهد. برای اینکه مقادیر رو تبدیل به کاراکترها کنید که کمی خواناتر بشه این دستور رو با سوییچ c- اجرا کنید.

od -c cat

جداکردن اجزای فایل ها

دستور split برای جداکردن و تکه تکه کردن فایل ها استفاده میشود. این دستور سوییچ های جذابی داره : -b: براساس بایت -l: براساس تعداد خط -n: تعداد تکه هایی که میخواهیم فایل را به آن تقسیم کنیم

split -b30k boot.log

خروجی split در دستور split دیدیم که وقتی فایل boot.log رو split کردیم فایل های جدیدی ساخته شد، اما ممکن است ما نخواهیم اینکار رو کنیم و مثلا n خط اول یه فایل رو بخواهیم بخوانیم یا m خط اخرش رو بخوایم بخونیم اینجا میتونیم از دستورات head و tail استفاده کنیم.

head -5 boot.log

خروجی head

tail -5 boot.log

خروجی tail

تغییر استریم ها

دستور sort از اسمش مشخصه چیکار میکنه sort برای مرتب کردن خروجی است یعنی چی؟ مرتب کردن برعکس چیزی که فکر میکنید یکم ریزه کاری داره مثلا فرض کنید من یه فایل دارم که محتواش به شرح زیر است:

4 salam
8 bye bye
11 new line

حالا دستور sort رو میزنم:

sort text

خروجی sort دقت کنید خط اولی که نمایش میده 11 و خط دوم 4 است درحالی که 11 بزرگتر از 4 است. دلیلش اینه فقط کاراکترهای اول رو مقایسه میکنه حالا اگر در دو خط کاراکتر اول خط ها یکسان بود کاراکترهای دوم رو مقایسه میکنه. اگر بخوایم بر اساس اعداد مرتب سازی رو انجام بده کافیه از سوییچ n- استفاده کنیم: خروجی sort با n-

اما بین a و A کدوم بزرگتره؟ اصلا a بزرگتره یا 1؟ در مرتب سازی شما وقتی از سیستم میخواهید اینکار رو کنه اتفاقی که میافته این مرتب سازی براساس جدول ascii رخ میده، یعنی سیستم میاد کاراکترها رو به کد ascii تبدیل میکنه و بعد براساس اون کدها مرتب سازی میکنه.

Dec Hex Char Dec Hex Char Dec Hex Char Dec Hex Char
0 00 NUL 1 01 SOH 2 02 STX 3 03 ETX
4 04 EOT 5 05 ENQ 6 06 ACK 7 07 BEL
8 08 BS 9 09 TAB 10 0A LF 11 0B VT
12 0C FF 13 0D CR 14 0E SO 15 0F SI
16 10 DLE 17 11 DC1 18 12 DC2 19 13 DC3
20 14 DC4 21 15 NAK 22 16 SYN 23 17 ETB
24 18 CAN 25 19 EM 26 1A SUB 27 1B ESC
28 1C FS 29 1D GS 30 1E RS 31 1F US
32 20 (space) 33 21 ! 34 22 ” 35 23 #
36 24 $ 37 25 % 38 26 & 39 27 ’
40 28 ( 41 29 ) 42 2A * 43 2B +
44 2C , 45 2D - 46 2E . 47 2F /
48 30 0 49 31 1 50 32 2 51 33 3
52 34 4 53 35 5 54 36 6 55 37 7
56 38 8 57 39 9 58 3A : 59 3B ;
60 3C < 61 3D = 62 3E > 63 3F ?
64 40 @ 65 41 A 66 42 B 67 43 C
68 44 D 69 45 E 70 46 F 71 47 G
72 48 H 73 49 I 74 4A J 75 4B K
76 4C L 77 4D M 78 4E N 79 4F O
80 50 P 81 51 Q 82 52 R 83 53 S
84 54 T 85 55 U 86 56 V 87 57 W
88 58 X 89 59 Y 90 5A Z 91 5B [
92 5C |93 5D ] 94 5E ^ 95 5F _  
96 60 ` 97 61 a 98 62 b 99 63 c
100 64 d 101 65 e 102 66 f 103 67 g
104 68 h 105 69 i 106 6A j 107 6B k
108 6C l 109 6D m 110 6E n 111 6F o
112 70 p 113 71 q 114 72 r 115 73 s
116 74 t 117 75 u 118 76 v 119 77 w
120 78 x 121 79 y 122 7A z 123 7B {
124 7C | 125 7D } 126 7E ~ 127 7F DEL

یعنی مرتب سازی براساس جدول بالاست که انجام میشه.

اما یه دستور پر کاربرد دیگه ای که داریم sed هست جلوش یه اسکریپت میگیره و یه فایل. خیلی کارهای متنوعی با regex و این sed میشه کرد اما یکی از پرکاربردترین هاش اینه که میتونیم replace کنیم.

sed 'script' file

sed 's/a/A' text

اینجا s برای تغییر است و گفتیم a رو با A عوض کن. خط به خط فایل رو جلو میره و اینکار رو میکنه اما در هر خط فقط اولین a رو A جابه جا میکنه اگر بخواهیم برای همه a ها اینکار رو کنیم g استفاده میکنیم

sed 's/a/A/g' text

هش گرفتن

اینجا اینو فقط کامندهاش رو میگیم

md5sum file

sha256sum file

sha128sum file
tags: linux - kernel_module - stream